Dobrze zaprojektowany tekst to nie tylko estetyczne fonty i przemyślane kolory. To także odpowiednie łamanie linii, właściwa interlinia i eliminacja błędów typograficznych, które – choć często niezauważalne na pierwszy rzut oka – wpływają na jakość odbioru i profesjonalizm projektu. Oto najczęstsze typograficzne potknięcia, które każdy grafik, redaktor i projektant powinien znać i eliminować.
Sieroty (spójniki na końcu wersu)
Sieroty to pojedyncze znaki – najczęściej przyimki lub spójniki („i”, „w”, „z”), które zostają samotnie na końcu linii. W języku polskim jest to nie tylko nieestetyczne, ale i uważane za uchybienie.
Dlaczego to źle?
Takie zakończenie wersu zakłóca rytm czytania, zaburza kompozycję i pozostawia wrażenie niedopracowania.
Jak temu zapobiec?
– Używaj twardych spacji między spójnikiem a kolejnym słowem.
– W razie potrzeby przeredaguj zdanie lub delikatnie zmień długość akapitu.
Wdowy
Wdowa to ostatni, bardzo krótki wiersz akapitu – najczęściej jedno słowo – który zostaje samotnie na końcu kolumny lub strony.
Dlaczego to źle?
Takie oderwane zakończenie wygląda nieprofesjonalnie i tworzy nieestetyczne białe przestrzenie.
Jak temu zapobiec?
– Dostosuj podział akapitu, zmieniając treść lub interlinię.
– Skorzystaj z opcji „kontrola wdów i bękartów” w edytorach tekstu i programach DTP.
Bękarty
Bękart to pojedynczy wiersz akapitu, który trafia na początek nowej strony lub kolumny, oddzielony od reszty akapitu znajdującego się na poprzedniej stronie.
Dlaczego to źle?
Zaburza spójność wizualną i utrudnia czytanie – wiersz oderwany od kontekstu wydaje się przypadkowy.
Jak temu zapobiec?
– Używaj funkcji zachowania akapitów razem (np. „keep lines together” w InDesignie).
– W razie potrzeby ręcznie przesuń cały akapit na kolejną stronę.
Szewcy
Szewc to pierwszy wiersz nowego akapitu, który trafia samotnie na koniec kolumny lub strony – reszta treści znajduje się już na kolejnej.
Dlaczego to źle?
Taki układ rozbija logiczną ciągłość tekstu – czytelnik zaczyna nową myśl, która od razu „ucieka” ze strony.
Jak temu zapobiec?
– Stosuj zasady podobne jak przy bękartach – zadbaj, by pierwsze dwa wiersze akapitu pozostały razem.
– W razie potrzeby dopasuj objętość akapitów lub długość poprzednich sekcji.
Detal, który robi różnicę
W codziennej pracy nad składem i projektem tekstu łatwo przeoczyć tego typu błędy. Ale to właśnie one oddzielają amatorskie projekty od profesjonalnych. Dbanie o typograficzne detale pokazuje szacunek do odbiorcy, dbałość o jakość i wyczucie estetyki. Warto poświęcić im chwilę – efekt będzie zauważalny od razu.
Uwaga: Przykłady przedstawiające sieroty, wdowy, bękarty i szewców znajdziesz na załączonym rysunku.